Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi Rusiya bazarına ixracın artırılmasına görə bəzi kənd təsərrüfatı məhsullarının cari ilin avqust ayındakı qiymət dəyişiklikləri ilə bağlı açıqlama yayıb.
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin mətbuat xidmətindən Xəzərxəbər-ə bildiriblər ki, son günlər bəzi kütləvi informasiya vasitələrində ölkədə istehsal edilən meyvə-tərəvəz məhsullarının Rusiya bazarlarına ixrac həcminin çoxalmasına görə daxili bazarda kəskin qiymət artımının baş verməsi ilə bağlı əsassız informasiyalar yayılır. Daha çox subyektiv mülahizələrə əsaslanan bu tip informasiyalardan fərqli olaraq sistemli şəkildə aparılan peşəkar təhlillər əslində vəziyyətin başqa cür olduğunu göstərir.
Hələ mövsümün əvvəlində əsas meyvə-tərəvəz məhsullarının daxili bazardakı satış qiymətlərinin ötən illə müqayisədə kifayət qədər aşağı olması nəzərə çarpırdı. Məsələn, ötən ilin iyul ayına nisbətən cari ilin iyul ayında kələmin qiyməti 25 faiz, soğanın qiyməti 21 faiz, sarımsağın qiyməti 15 faiz, xiyarın qiyməti 13 faiz, almanın qiyməti 21 faiz, çiyələyin qiyməti 12 faiz, alçanın qiyməti 10 faiz aşağı olub və s. Ümumilikdə isə meyvə-tərəvəzlər üzrə istehsalçı qiymət indeksi, yəni, fermerlərin sahədən satış qiymətləri 4-5 faiz aşağı idi. Bir sözlə, cari mövsümün əvvəlində formalaşmış qiymət şərtlərinin ötən illə müqayisədə kənd təsərrüfatı istehsalçıları üçün son dərəcə əlverişsiz vəziyyətdə olduğunu görmək çətin deyildi. Deməli, bütün hallarda qiymətlərin həm istehsalçılar, həm də istehlakçılar üçün optimal səviyyədə qərarlaşmasını təmin etmək üçün müvafiq tədbirlərə ehtiyac duyulurdu.
Avqust ayının əvvəlindən başlayaraq Rusiya bazarına ixrac imkanlarının genişlənməsi, təbii olaraq, yerli istehsalçılar üçün əlverişli bazar şərtlərinin yaranmasını şərtləndirən müsbət amil kimi çıxış etdi. Bunun da nəticəsində daxili bazarda qiymət şərtləri həm də fermerlərin mənafeyinə uyğun yeni tarazlıq mərhələsinə daxil oldu.
Bununla belə, burada üç məqama da diqqət yetirmək lazımdır.
Birincisi, Rusiya bazarına ixrac imkanlarının genişlənməsi qiymətlərə daha çox psixoloji təsir kimi çıxış edirdi. Yeri gəlmişkən, KİV-lərdə səsləndirilən və daha çox subyektiv mülahizələrə əsaslanan informasiyalar da bu psixoloji təsirin artmasında əsaslı rola malik oldu. Lakin əslində cari ilin ötən dövründə Azərbaycanda istehsal edilən meyvə, tərəvəz və bostan məhsullarının ixrac edilən hissəsi müxtəlif məhsullar üzrə ümumilikdə təqribən 7-10 faiz təşkil edib, ötən ilə nisbətən artım isə 20,5 faiz olub. Yəni “ölkədə istehsal edilən meyvə-tərəvəz məhsullarının hamısı götürülüb Rusiya bazarına aparıldı” kimi ajiotaj informasiyanın əsası yoxdur.
İkincisi, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin monitorinqləri göstərir ki, Rusiya bazarına məhsul ixracının artırılmasından irəli gələn qiymətlərə psixoloji təsir faktoru avqustun 8-9-dan başlasa da, bu amil ötən ayın 28-29-dan öz təsirini itirməyə başladı. Yəni artıq avqust ayının axırından etibarən qiymətlər yeni tarazlıq nöqtəsində sabitləşməyə başladı.
Üçüncüsü, aparılan təhlillər göstərir ki, artıq cari ilin avqust ayının sonunda qiymətlərin formalaşmış yeni səviyyəsi, demək olar ki, ötən ilin müvafiq dövrü ilə eyni səviyyədədir, hətta kartof, soğan, badımcan, çuğundur, alma, armud, şaftalı və üzüm kimi məhsullar üzrə daha aşağı səviyyədədir. Burada yalnız qarpız, yemiş, lobya və pomidorun qiyməti bu və ya digər səviyyədə istisnalıq təşkil edir, yəni, ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən yuxarıdır.
Bir sözlə, Rusiya bazarına ixracın təsiri ilə cari ilin avqust ayında meyvə, tərəvəz və bostan məhsullarının qiymətlərində baş verən dəyişiklik mövsümün əvvəlində istehsalçılar üçün əlverişsiz olan qiymət şərtlərinin, əlverişli vəziyyətə gəlməsini şərtləndirib. Eyni zamanda, qiymətlərin yeni tarazlıq səviyyəsi istehlakçıların da mənafeyinə toxunmadı, çünki bu ötən ilin müvafiq dövrü ilə eyni səviyyədədir.
COMMENTS